بخش شیمی درمانی
۱. انواع شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی بسته به نحوه عملکرد داروها و هدف از درمان، انواع مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
۱.۱. شیمی‌درمانی درمانی (Curative Chemotherapy)
این نوع شیمی‌درمانی با هدف از بین بردن کامل سلول‌های سرطانی و درمان بیماری به کار می‌رود. اغلب در مراحل اولیه سرطان و همراه با جراحی یا پرتودرمانی استفاده می‌شود.
۱.۲. شیمی‌درمانی کمکی (Adjuvant Chemotherapy)
پس از جراحی یا پرتودرمانی انجام می‌شود تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده از بین بروند و احتمال بازگشت سرطان کاهش یابد.
۱.۳. شیمی‌درمانی نئوادجوانت (Neoadjuvant Chemotherapy)
قبل از جراحی یا پرتودرمانی انجام می‌شود تا اندازه تومور کاهش یابد و درمان‌های بعدی مؤثرتر واقع شوند.
۱.۴. شیمی‌درمانی تسکینی (Palliative Chemotherapy)
برای کاهش علائم بیماری در سرطان‌های پیشرفته استفاده می‌شود. هدف اصلی آن افزایش کیفیت زندگی بیمار و کاهش درد و سایر علائم ناشی از سرطان است.
۱.۵. شیمی‌درمانی هدفمند (Targeted Therapy)
در این روش، داروها به‌صورت هدفمند روی سلول‌های سرطانی تأثیر می‌گذارند و معمولاً تأثیر کمتری بر سلول‌های سالم دارند.
۱.۶. شیمی‌درمانی ایمونوتراپی (Immunotherapy + Chemotherapy)
ترکیبی از داروهای شیمی‌درمانی و داروهایی است که سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و به شناسایی و مبارزه با سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند.
۲. مدل‌های مختلف شیمی‌درمانی
۲.۱. تزریقی (Intravenous – IV)
داروهای شیمی‌درمانی به‌صورت تزریق وریدی وارد جریان خون می‌شوند و در سراسر بدن پخش می‌شوند.
۲.۲. خوراکی (Oral Chemotherapy)
داروها به‌صورت قرص یا کپسول تجویز می‌شوند و از طریق دستگاه گوارش جذب خون می‌شوند.
۲.۳. موضعی (Topical Chemotherapy)
برخی داروهای شیمی‌درمانی به‌صورت کرم یا پماد روی پوست استفاده می‌شوند (معمولاً برای سرطان‌های پوستی).
۲.۴. تزریق در ناحیه خاص (Regional Chemotherapy)
داروها مستقیماً در ناحیه‌ای که سرطان قرار دارد، تزریق می‌شوند، مانند تزریق داخل شکمی یا ستون فقرات.
۳. مزایای شیمی‌درمانی
✔ از بین بردن سلول‌های سرطانی: یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان سرطان است.
✔ کاهش احتمال بازگشت سرطان: با تخریب سلول‌های باقی‌مانده، احتمال عود بیماری کاهش می‌یابد.
✔ کاهش اندازه تومور: باعث کوچک شدن تومور و امکان جراحی آسان‌تر می‌شود.
✔ تسکین علائم سرطان: در موارد پیشرفته، درد و ناراحتی بیمار را کاهش می‌دهد.
۴. اگر بیمار شیمی‌درمانی انجام ندهد، چه اتفاقی می‌افتد؟
✅ رشد و گسترش سرطان: بدون شیمی‌درمانی، سرطان ممکن است در بدن پیشرفت کند و به سایر اندام‌ها گسترش یابد.
✅ کاهش شانس درمان: در بسیاری از موارد، عدم درمان باعث کاهش احتمال بهبودی کامل می‌شود.
✅ افزایش درد و علائم بیماری: سرطان می‌تواند به اندام‌های حیاتی آسیب بزند و منجر به بروز علائم شدیدتر شود.
✅ کاهش کیفیت و طول عمر بیمار: در برخی موارد، عدم انجام شیمی‌درمانی ممکن است طول عمر بیمار را کاهش دهد.
۵. چه پزشکانی شیمی‌درمانی را تجویز می‌کنند؟
✅ متخصص انکولوژی (Oncologist): پزشک متخصص در درمان سرطان که شیمی‌درمانی را تجویز و نظارت می‌کند.
✅ هماتولوژیست (Hematologist): برای سرطان‌های خونی مانند لوسمی و لنفوم.
✅ جراحان سرطان: گاهی قبل یا بعد از جراحی، شیمی‌درمانی را پیشنهاد می‌دهند.
✅ رادیوانکولوژیست: در صورت ترکیب با پرتودرمانی.
۶. مدت‌زمان شیمی‌درمانی چقدر است؟
۷. عوارض جانبی شیمی‌درمانی
⚠ ریزش مو
⚠ خستگی شدید
⚠ حالت تهوع و استفراغ
⚠ کاهش گلبول‌های سفید و افزایش احتمال عفونت
⚠ اختلال در دستگاه گوارش
✅ برخی از این عوارض را می‌توان با داروهای مکمل و مراقبت‌های ویژه کاهش داد.
جمع‌بندی
✔ شیمی‌درمانی یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان سرطان است که به‌تنهایی یا همراه با سایر درمان‌ها به کار می‌رود.
✔ انواع مختلفی از شیمی‌درمانی وجود دارد که بسته به نوع سرطان و شرایط بیمار انتخاب می‌شود.
✔ عدم انجام شیمی‌درمانی می‌تواند منجر به گسترش سرطان، تشدید علائم و کاهش کیفیت زندگی بیمار شود.
✔ متخصصان انکولوژی و هماتولوژی این روش درمانی را تجویز می‌کنند و مدت درمان بستگی به پاسخ بیمار دارد.
✔ شیمی‌درمانی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، اما مزایای آن معمولاً بیشتر از عوارض آن است.